Σύμφωνα με τους πίνακες της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) από το 2007 έως το 2014 οι διαζευγμένοι στη χώρα μας ηλικίας 60 ετών και άνω αυξήθηκαν κατά 48%. Το ποσοστό αυτό συνεχώς αυξάνεται τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Ένα διαζύγιο δεν είναι σχεδόν ποτέ κάτι απλό. Όταν, όμως, είστε πάνω από 60 ετών και λέτε «αποφάσισα να χωρίσω», κανείς δεν μπορεί να σας προσάψει ότι πήρατε μια βιαστική απόφαση! Πόσο μάλλον, όταν κλείνετε το κεφάλαιο «γάμος», που διάρκεσε 20, 30 ή 40 χρόνια!
Γιατί όλο και περισσότεροι άνθρωποι της Τρίτης Ηλικίας αποφασίζουν να χωρίσουν;
Η αλλαγή στο προσδόκιμο της ζωής
Η αλλαγή στο προσδόκιμο της ζωής παίζει ρόλο σε μια τέτοια απόφαση: παλιότερα οι άνθρωποι πέθαιναν πιο νέοι. Σήμερα, όμως, στην ηλικία των 60 ετών υπολογίζουν ότι μπορεί και να ζήσουν άλλα 20-30 χρόνια από κει και πέρα. Και εκεί προκύπτει η σκέψη:«γιατί τα υπόλοιπα 20-30 χρόνια μου να τα περάσω κι αυτά έτσι; Αν δεν κάνω τώρα το μεγάλο βήμα, πότε θα το κάνω; Είναι η τελευταία μου ευκαιρία». Μια σκέψη, που δεν πυροδοτείται απαραίτητα από ένα πραγματικά πολύ άσχημο γάμο, αλλά ακόμα κι από έναν γάμο απλά μη ικανοποιητικό.
Περισσότερες γυναίκες ζητούν διαζύγιο
Το ποσοστό των γυναικών, που ζητούν διαζύγιο, έχει αυξηθεί: σύμφωνα πάλι με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) το ποσοστό των γυναικών, που πήραν διαζύγιο σε ηλικία 60 ετών και άνω αυξήθηκε κατά 61% από το 2007 έως το 2014, έναντι εκείνου των αντρών, που την ίδια περίοδο αυξήθηκε κατά 43%. Ένας άντρας, συνήθως, θα προτιμήσει να ανεχτεί μια μη ιδανική κατάσταση, παρά να «ταράξει τα νερά»: πράγματα όπως το να μαγειρέψει ή το να πλύνει τα ρούχα φαντάζουν «βουνό» για τον ίδιο και ο φόβος ότι δε θα τα καταφέρει να αυτοεξυπηρετείται πιθανό να τον κρατάει στον γάμο. Επίσης, οι άντρες συνήθως δεν έχουν το υποστηρικτικό κοινωνικό δίκτυο, που έχουν οι γυναίκες: ζουν πιο απομονωμένοι και με λιγότερους φίλους. Αντίθετα, οι γυναίκες όλο και πιο συχνά παίρνουν την απόφαση να τερματίσουν τον γάμο τους, γιατί συνήθως έχουν μεγαλύτερες προσδοκίες από τη συναισθηματική τους ζωή. Παράλληλα, επειδή όλο και περισσότερες υπήρξαν εργαζόμενες και τώρα συνταξιούχοι, είναι, πλέον, οικονομικά ανεξάρτητες, πράγμα που τις διευκολύνει στο να πάρουν την απόφαση να χωρίσουν.
Γάμος σε μεγαλύτερη ηλικία σημαίνει και διαζύγιο σε μεγαλύτερη ηλικία
Σήμερα οι άνθρωποι παντρεύονται σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία, γεγονός που μεταθέτει χρονικά ένα ενδεχόμενο διαζύγιο πιο κοντά στην Τρίτη Ηλικία. Έτσι, για παράδειγμα, όταν ένα ζευγάρι παντρεύεται στην ηλικία των 35-40 ετών, θα φτάσει στον κορεσμό ή στην κούραση συνήθως γύρω στα 60.
Προβλήματα στον γάμο μετά τη σύνταξη
Βγαίνουν στην επιφάνεια προβλήματα στον γάμο μετά τη σύνταξη, που μπορούν να κλονίσουν ανεπανόρθωτα μια ήδη σαθρή σχέση.
Τα παιδιά ενηλικιώθηκαν
Τα παιδιά είναι, πια, ενήλικες και ίσως έχουν, ήδη, δημιουργήσει τις δικές τους οικογένειες. Έτσι, οι ηλικιωμένοι γονείς δεν νιώθουν, πλέον, υποχρεωμένοι να παραμένουν μαζί «για τα παιδιά». Συχνά, μάλιστα, η «άδεια φωλιά» φέρνει στην επιφάνεια το συναισθηματικό κενό, που υπάρχει στο ζευγάρι.
Σεξουαλική απομάκρυνση
Σεξουαλικά προβλήματα λόγω αύξησης της ηλικίας, τα πολλά χρόνια γάμου που έχει πίσω του ένα ηλικιωμένο ζευγάρι ή/και η ψυχική απόσταση που έχουν μεταξύ τους οδηγούν σε σεξουαλική απομάκρυνση, ένας καθόλου αμελητέος λόγος διαζυγίου και για την Τρίτη Ηλικία.
Το διαζύγιο δεν είναι, πια, ταμπού
Το διαζύγιο γίνεται όλο και πιο συχνό φαινόμενο στην εποχή μας και δεν αποτελεί, πια, ταμπού (τουλάχιστον στον βαθμό που ήταν κάποτε). Έτσι, πιο εύκολα θα πάρει σήμερα μια τέτοια απόφαση ένας ηλικιωμένος, που στη νεαρή και μέση ηλικία του δε θα τολμούσε ούτε καν να σκεφτεί.
Πιθανές επιπτώσεις από ένα διαζύγιο σ΄αυτήν την ηλικία
Προβλήματα όπως η μοναξιά, οι αντιδράσεις των μελών της οικογένειας και η αλλαγή/συρρίκνωση του κοινωνικού περίγυρου, που είχε το ζευγάρι μπορεί να είναι ιδιαίτερα οξυμένα στους ανθρώπους της Τρίτης Ηλικίας. Τα παιδιά είναι μεν ενήλικα, αλλά ένα διαζύγιο δεν παύει να είναι μια επώδυνη μετάβαση για πολλά από αυτά: πιθανόν να αντιδρούν στην αλλαγή του status quo της οικογένειας. Επίσης, η ανακοίνωση της απόφασης για διαζύγιο μπορεί να τα κάνει να νιώθουν ότι, μέχρι τώρα, ζούσαν σε μια επίφαση ευτυχισμένης οικογένειας.
Παράλληλα, η ρύθμιση των οικονομικών και περιουσιακών στοιχείων απασχολεί ιδιαίτερα τους ηλικιωμένους: σ΄αυτήν την ηλικία, νιώθουν ανασφάλεια για το μέλλον, μιας και δεν μπορούν, πια, να αναπληρώσουν την οικονομική συρρίκνωση που, συνήθως, επιφέρει ένα διαζύγιο στα μέλη της. Ενίοτε, στην εποχή μας, βοηθούν οικονομικά τα παιδιά τους, γεγονός που δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο την οικονομική τους θέση.
Τέλος, θα πρέπει να υπολογίζουν ότι το πλαίσιο της φροντίδας τους, πλέον, αλλάζει: δε θα υπάρχει ο σύζυγος ως στήριγμα στις αρρώστιες, που θα τους προκύψουν τα επόμενα χρόνια. Στο εξής θα πρέπει να υπολογίζουν στη βοήθεια των παιδιών τους, ενός επαγγελματία φροντιστή υγείας ή μιας μονάδας φροντίδας ηλικιωμένων (οίκο ευγηρίας).
Σε διάσταση και όχι διαζύγιο
Πολλοί είναι αυτοί, που τελικά δεν καταλήγουν στο διαζύγιο, γιατί:
- όσο κι αν δεν αποτελεί σήμερα ταμπού το διαζύγιο, οι ίδιοι δυσκολεύονται να αποδεχτούν την ιδιότητα του διαζευγμένου για τον εαυτό τους (μέσα τους επικρατούν ακόμα οι κοινωνικές νόρμες του παρελθόντος)
- προτιμούν να μη διαταράξουν τα κοινά οικονομικά (σύνταξη και άλλα εισοδήματα) και περιουσιακά τους δεδομένα σ΄αυτήν την ηλικία.
Επιλέγουν, λοιπόν, να ζουν σε διάσταση, δηλαδή να ζουν σε τελείως ξεχωριστά σπίτια (απλά χωρίς διαζύγιο) ή να ζουν ο ένας στην πόλη και ο άλλος στο χωριό/εξοχικό για όσο το δυνατό μεγαλύτερα διαστήματα (όσο λιγότερο συμβιώνουν, τόσο το καλύτερο…).
Όλοι οι χωρισμοί είναι οδυνηροί, ανεξάρτητα από το ποιος παίρνει την απόφαση. Δεν αναζητούμε, λοιπόν, νικητές και χαμένους. Σημασία έχει ο καθένας, ανεξάρτητα από την ηλικία του, να μετρήσει στη δική του ζυγαριά τι βαραίνει πιο πολύ και να επιλέξει αυτό που αντέχει.
Photo: 2009.07.29.Abandonment by Brian Ambrozy is licensed under CC BY-ND 2.0