Ο ηλικιωμένος κύριος είναι ο μόνος, που ακούγεται να διαμαρτύρεται έντονα στην ουρά για το ταμείο της τράπεζας. Η ηλικιωμένη κυρία φωνάζει μέσα στο λεωφορείο, γιατί κάποιος άνοιξε το παράθυρο. Θυμωμένοι ηλικιωμένοι γύρω μας και αναρωτιέται κανείς: «γιατί αυτοί οι άνθρωποι, αντί να είναι πράοι και ήρεμοι σ΄αυτήν την ηλικία, καταλήγουν να είναι τόσο ευέξαπτοι;».
Στην παραπάνω περιγραφή μπορεί να αναγνωρίζετε τον εαυτό σας ή κάποιον οικείο σας (σύζυγο, γονιό, παππού/γιαγιά ή τον άνθρωπο, που γηροκομείτε). Για να χειριστούμε με μεγαλύτερη διαύγεια μια τέτοια συμπεριφορά, είτε αφορά τον εαυτό μας είτε κάποιον άλλον, είναι βασικό να κατανοήσουμε για ποιους λόγους προκύπτει αυτή η συμπεριφορά. Τι είναι αυτό που κάνει πιο ευερέθιστους τους ανθρώπους στην Τρίτη Ηλικία;
Έτσι ήταν και στα νιάτα τους
Ένας φιλήσυχος και υποχωρητικός άνθρωπος δε μεταμορφώνεται, ξαφνικά, σε «σπίρτο αναμμένο».Είναι καλό να έχουμε υπόψη μας ότι η αύξηση της ηλικίας ή και κάποια ασθένεια ενισχύουν στοιχεία του χαρακτήρα, που, όμως, υπήρχαν μέχρι τώρα στη ζωή του. Έτσι, ένας άνθρωπος που ήθελε πάντα να είναι το επίκεντρο της προσοχής, μεγαλώνοντας γίνεται περισσότερο απαιτητικός και εγωκεντρικός. Όποιος συνήθιζε να εντοπίζει συνέχεια ατέλειες και ελαττώματα γύρω του, γίνεται πιο επικριτικός έως και προσβλητικός. Οι άνθρωποι που, συνήθως, ήταν λιγότερο ανεκτικοί με τη διαφορετικότητα, στην Τρίτη Ηλικία καταλήγουν περισσότερο φανατισμένοι από ποτέ. Άνθρωποι αγενείς, χειριστικοί ή γκρινιάρηδες συχνά χειροτερεύουν, όσο μεγαλώνουν.
Έχουν μάθει να ζουν μόνοι τους
Σε πολλές περιπτώσεις, ως εργένηδες, διαζευγμένοι ή χήροι, οι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι τους. Έχουν, λοιπόν, διαμορφώσει μια καθημερινότητα προσαρμοσμένη στις δικές τους ανάγκες, επιθυμίες και ιδιοτροπίες: θέλουν το τηλεκοντρόλ να είναι στη συγκεκριμένη γωνιά του κομοδίνου, να μη χάνουν για κανέναν λόγο το κεντρικό δελτίο ειδήσεων ή την καθημερινή τους τηλεοπτική σειρά, να κοιμούνται κάθε μεσημέρι για ένα μισάωρο. Αν, λοιπόν, χρειαστεί να συγκατοικήσουν, έστω και για λίγο, με κάποιον άλλον (παιδιά, εγγόνια, φροντιστή υγείας), απορρυθμίζεται η ρουτίνα τους. Αυτό τους φέρνει εκνευρισμό και ευερεθιστότητα.
Τους λείπει η καριέρα τους
Για πολλούς συνταξιούχους η καριέρα τους δεν ήταν απλά μια δουλειά, αλλά όλη τους η ζωή και αυτοσκοπός, ο οποίος κατέρρευσε με τη συνταξιοδότηση. Παράλληλα, μεταβάλλεται, συνήθως, προς το χειρότερο και η οικονομική τους κατάσταση. Αυτοί οι παράγοντες τους κάνουν ανικανοποίητους και νευρικούς.
Ο κόσμος άλλαξε γύρω τους
Οι αλλαγές γύρω τους είναι καταιγιστικές: αλλάζει η τεχνολογία, οι νοοτροπίες, η νεολαία, τα ήθη και έθιμα, το οικιστικό περιβάλλον. Τρομάζουν με όλες αυτές τις μεταβολές και δυσκολεύονται να τις παρακολουθήσουν. Αυτό εντείνει το στρες και τον εκνευρισμό τους.
Έρχονται αντιμέτωποι με τις μειωμένες ικανότητές τους
Οι ηλικιωμένοι πασχίζουν να συμβιβαστούν με τη νέα πραγματικότητα, ότι, δηλαδή, δεν έχουν πια τις ίδιες ικανότητες και δεξιότητες: κουράζονται πιο εύκολα, μυοσκελετικά προβλήματα τούς εμποδίζουν να έχουν δραστηριότητες που είχαν μέχρι τώρα, η μειωμένη ακοή είναι εμπόδιο στην επικοινωνία με τους άλλους. Ξεχνούν πιο εύκολα, χάνουν συνέχεια τα πράγματά τους, δε συντονίζουν το ίδιο καλά τις κινήσεις τους. Νιώθουν ταπεινωμένοι αν περπατούν με μπαστούνι ή αν κάποιος τους παραχωρεί τη θέση του στο λεωφορείο, αν δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν στην τουαλέτα ή το μπάνιο και καταφεύγουν σε βοήθεια. Επιπλέον, νιώθουν ότι οι γύρω τους μένουν στη σημερινή εικόνα του συνταξιούχου και παραβλέπουν το πόσο παραγωγικοί υπήρξαν στον πρότερο βίο τους (γι΄αυτό και οι συχνές αναφορές τους σε αυτόν). Όλα αυτά τους δημιουργούν φόβο, δυσφορία και αμηχανία, συναισθήματα που, τελικά, εκφράζονται με επιθετικότητα και νεύρα.
Αναγκάζονται να φύγουν από το σπίτι τους
Οικονομικοί λόγοι ή λόγοι υγείας τούς αναγκάζουν να εγκαταλείψουν την εστία τους και να μείνουν με τα παιδιά τους ή σε κάποιο γηροκομείο. Αυτή η ανατροπή στη ζωή και την καθημερινότητα τούς προκαλεί μεγάλη δυσφορία και εκνευρισμό.
Η άνοια και το Αλτσχάϊμερ υπεύθυνα για τον θυμό τους
Ασθένειες όπως η άνοια και το Αλτσχάϊμερ συχνά προκαλούν εκρήξεις θυμού και επιθετική συμπεριφορά.
Η κατάθλιψη πίσω από τον θυμό
Ας έχουμε υπόψη μας ότι μπορεί κάτω από τον θυμωμένο ηλικιωμένο να υπάρχει, στην πραγματικότητα, ένας ηλικιωμένος σε κατάθλιψη.
Αν έχετε στο περιβάλλον σας έναν ευερέθιστο ηλικιωμένο
- Καταρχάς ερευνείστε αν συντρέχει κάποιος ιατρικός λόγος προτρέποντάς τον να κάνει μια επίσκεψη σε γιατρό και ψυχολόγο, για να ελέγξει τη σωματική, ψυχική και νοητική του υγεία.
- Δεν πρέπει να το παίρνετε προσωπικά. Δεν είστε εσείς η αιτία της επιθετικότητάς του, αλλά όσα προαναφέρθηκαν.
- Βοηθήστε τους γύρω σας (εγγόνια, παιδιά, φίλους, γαμπρούς, νύφες) να καταλάβουν γιατί ο ηλικιωμένος συμπεριφέρεται έτσι και να σεβαστούν κάποιες επιθυμίες/ιδιοτροπίες του.
Αν αντιλαμβάνεστε εσείς οι ίδιοι ότι έχετε πολύ θυμό μέσα σας
- Επισκεφτείτε τον γιατρό ή/και τον ψυχολόγο, για να ερευνήσετε αν υπάρχει κάποια ιατρική εξήγηση για την κατάστασή σας.
- Φροντίστε να κοιμάστε καλά. Ο λιγοστός ή διακοπτόμενος ύπνος φέρνει εκνευρισμό.
- Δοκιμάστε να βάλετε μια ήπια άσκηση στην καθημερινότητά σας. Η έκκριση ενδορφινών θα σας βοηθήσει να βελτιώσετε τη διάθεσή σας.
- Μοιραστείτε με τους οικείους σας αυτό που βιώνετε και αισθάνεστε. Θα κατανοήσουν περισσότερο τη συμπεριφορά σας και θα προσπαθήσουν μαζί σας να βρουν μια λύση.
Photo: Angry by Taymaz Valley is licensed under CC BY 2.0