Το γήρας είναι μια αναπόφευκτη και, συγχρόνως, απροσδιόριστη χρονικά διαδικασία, που συμβαίνει στον οργανισμό του ανθρώπου. Στην πραγματικότητα, το πώς και το πότε αρχίζει κάποιος να γερνάει είναι ξεχωριστή υπόθεση για τον κάθε ένα. Ανεξάρτητα με τη διάρκεια της ζωής, το πέρασμα του χρόνου φαίνεται να έχει επιπτώσεις στα όργανα και στο σύστημα του σώματος. Οι παράγοντες, που επηρεάζουν τον ρυθμό των αλλαγών, είναι γενετικοί και περιβαλλοντικοί, με σημαντικότερο παράγοντα τη διατροφή.
Μελέτες επισημαίνουν πως η μακροχρόνια κατανάλωση ορισμένων τροφίμων επιδρά στην εμφάνιση συγκεκριμένων νόσων στη μετέπειτα ζωή. Οι σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές, που συμβαίνουν κατά το γήρας, επηρεάζουν αρνητικά τη διατροφική κατάσταση. Κάποιες από τις συνηθισμένες αλλαγές, καθώς και οι διατροφικές συνέπειες αυτών στον ανθρώπινο οργανισμό με το πέρασμα του χρόνου, αναφέρονται παρακάτω.
Η σημαντικότερη αλλαγή, που έχει παρατηρηθεί, είναι η ελάττωση του βασικού μεταβολικού ρυθμού κατά 2-3% ανά δεκαετία ζωής μετά τα 30 έτη λόγω της μειωμένης φυσικής δραστηριότητας και της μειωμένης άπαχης μάζας. Η συνεχής μείωση του ρυθμού, που μεταβολίζει ένας οργανισμός την τροφή, έχει ως αποτέλεσμα οι καθημερινές θερμιδικές ανάγκες να ελαττώνονται κατά περίπου 150 θερμίδες. Στην πραγματικότητα, όμως, ένας άνθρωπος δεν μπορεί να αισθανθεί την παραπάνω αλλαγή στον οργανισμό του, με αποτέλεσμα να συνεχίζει να καταναλώνει τις ίδιες θερμίδες, χωρίς αυτές όμως να δαπανούνται. Απόληξη μιας τέτοιας κατάστασης είναι η αύξηση του βάρους και σε συνέχεια αυτού της παχυσαρκίας.
Ένας ακόμα πιθανός λόγος, που οδηγεί στην αύξηση της παχυσαρκίας, είναι η σύγχυση και η απώλεια μνήμης. Είναι πιθανό ένας ηλικιωμένος άνθρωπος να ξεχάσει την λήψη γεύματος και να επαναλάβει την κατανάλωση αυτού. Μια τέτοια πράξη έχει ως αποτέλεσμα την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού δημιουργώντας, έτσι, ένα θετικό ισοζύγιο ενέργειας στον οργανισμό.
Από την άλλη πλευρά, αλλαγές, που συμβαίνουν με την πάροδο του χρόνου στον οργανισμό, φαίνεται να έχουν διαφορετικού είδους αντίκτυπο στη διαδικασία της θρέψης. Η ελαττωμένη αίσθηση γεύσης, η ελαττωμένη αίσθηση όσφρησης, καθώς και η κακή όραση γεννούν έλλειψη ενδιαφέροντος για το φαγητό. Η αγορά πρώτης ύλης, όπως παραδείγματος χάριν τα φρούτα, τα λαχανικά και τα γαλακτοκομικά που είναι ογκώδη και βαριά στη μεταφορά τους, καθώς και η προετοιμασία του γεύματος, φαίνεται να έχουν αυξημένο βαθμό δυσκολίας για τους ηλικιωμένους. Επακόλουθο, αυτών είναι να παρουσιάζονται δυσκολίες στη σίτιση, που οδηγούν σε μείωση του σωματικού βάρους κάτω απ’ το φυσιολογικό.
Άλλοι λόγοι, που οδηγούν στη μείωση του βάρους κατά την 3η ηλικία λόγω ανορεξίας, φαίνεται να είναι:
- H ελαττωμένη κινητικότητα του γαστρεντερικού συστήματος π.χ. δυσκοιλιότητα, αιμορροΐδες, εκκολπωμάτωση.
- H αυξημένη συχνότητα χρόνιων νοσημάτων, που σημαίνει ότι μπορεί να είναι αναγκαία κάποια ειδική δίαιτα ή ειδική εξέταση, η οποία μπορεί να εμποδίζει την λήψη της τροφής.
- Η συχνή χρήση φαρμάκων ή και ο συνδυασμός πολλών φαρμάκων, που είναι πιθανό να δημιουργήσουν παρενέργειες και ελαττωμένη απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.
Ακόμη, έχει παρατηρηθεί πως πολλοί ηλικιωμένοι εμφανίζουν αφυδάτωση λόγω της μειωμένης ποσότητας νερού στο σώμα και του ελαττωμένου αισθήματος της δίψας. Επιπλέον η ελαττωμένη ποσότητα νερού στο σώμα σχετίζεται άμεσα με τον ελαττωμένο όγκο του αίματος.
Πολλές από τις παραπάνω επιπτώσεις, όπως η απώλεια μνήμης ή και τα χρόνια νοσήματα, είναι αναπόφευκτες συνέπειες κακών επιλογών και όχι της φυσικής διαδικασίας της γήρανσης. Η αλληλουχία των αλλαγών που σχετίζονται με την γήρανση είναι ίδια, αυτό που διαφέρει είναι ο ρυθμός που αυτές επιτελούνται. Ειδικά σε ό, τι έχει να κάνει με τις διατροφικές συνήθειες, μπορούν να γίνουν αλλαγές που θα βοηθήσουν να παρατείνουμε τη νιότη!
Ποιες είναι αυτές οι αλλαγές, που μπορούν να επιβραδύνουν τον ρυθμό της γήρανσης;
- Τα τακτικά και ισορροπημένα γεύματα.
- Η κατανάλωση 8-10 ποτηριών νερού ημερησίως.
- Η απουσία έως και η μέτρια κατανάλωση οινοπνεύματος.
- Η διατήρηση σταθερού σωματικού βάρους.
- Η κατανάλωση γευμάτων πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.
- Ο επαρκής ύπνος.
- Η μείωση ή αποχή από το κάπνισμα.
- Η σωστή εκμάθηση παρασκευής και κατανομής των γευμάτων ανά ημέρα ανάλογα με τις ενεργειακές απαιτήσεις του κάθε ατόμου.
Σε όλα τα παραπάνω, λοιπόν, σημαντικό ρόλο παίζει η πρόληψη και, αναμφισβήτητα, η διατροφή που είναι μέσο πρόληψης ασθενειών, καθώς και μέσο προαγωγής της καλής υγείας ανεξαρτήτως της ηλικίας.
Σοφία Εμμανουήλ
ΒSc Διαιτολόγος- Διατροφολόγος
τηλ: 6982041776
e-mail: sophiaemmanouil7@gmail.com
Photo: Lunch’ Break by Pedro Ribeiro Simões is licensed under CC BY 2.0