Η τρίτη ηλικία είναι, αδιαμφισβήτητα, μια κρίσιμη περίοδος στη ζωή του κάθε ανθρώπου. Εμφανίζονται, πλέον, πολλά θέματα υγείας, άλλα μικρότερης και άλλα μεγαλύτερης σημασίας. Το άτομο συνειδητοποιεί με πίκρα ότι δεν είναι το ίδιο ανθεκτικό όσο παλαιότερα και πως βάλλεται πιο εύκολα από ασθένειες και άλλα προβλήματα. Αυτό που είναι πολύ σημαντικό σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ο χειρισμός, που επιλέγουν τα μέλη της οικογένειας απέναντι σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας. Τα πιο συνήθη φαινόμενα είναι ο αποκλεισμός του γηραιού πάσχοντα τόσο από την ακριβή γνώση των προβλημάτων, όσο και από τη λήψη των αποφάσεων σχετικά με αυτά.
Πιο συγκεκριμένα, όταν ένας άνθρωπος που διανύει την τρίτη ηλικία αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα υγείας, ειδικά αν είναι σοβαρό, οι οικείοι του επιλέγουν να τον κρατούν στο σκοτάδι ή να του αποκρύπτουν σημαντικές λεπτομέρειες. Συμβαίνει, επίσης, συχνά να του παρουσιάζουν μια πολύ πιο ωραιοποιημένη εικόνα της κατάστασής του. Όλες αυτές οι τακτικές γίνονται, βέβαια, με τις καλύτερες προθέσεις για την προστασία του πάσχοντα από περιττό πόνο και θλίψη. Εντούτοις, αποτελούν λάθος αντιμετώπιση και σχεδόν πάντα, έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα.
Ένας ενήλικας άνθρωπος, σε όποια ηλικία και αν ανήκει, δικαιούται να ξέρει ανά πάσα στιγμή την ακριβή κατάσταση της υγείας του. Η υγεία είναι ένα από τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και κανείς δεν μπορεί αυθαίρετα να κρατάει κρυφές πληροφορίες σχετικά με αυτήν από τον άμεσα ενδιαφερόμενο. Αυτό ισχύει τόσο για τους συγγενείς όσο και για τους γιατρούς και το ιατρικό προσωπικό, που εμπλέκεται στην εκάστοτε περίπτωση.
Δευτερευόντως, όταν πρόκειται για άτομα μεγάλα σε ηλικία, η απόκρυψη πληροφοριών δημιουργεί και άλλα ζητήματα σε επόμενη φάση. Οι μεγαλύτεροι συνάνθρωποί μας βιώνουν ήδη τη ματαίωση της περασμένης τους νεότητας. Το να ανακαλύπτεις ότι η υγεία σου δεν είναι πια καλή και πως ο οργανισμός σου δεν αντέχει πια το ίδιο είναι από μόνο του ένα δυσάρεστο γεγονός. Πόσο μάλλον, όταν εμπεριέχεται και η πιθανότητα κατάληξης σε κάποιες σοβαρές περιπτώσεις. Συνεπώς, τα «αθώα» ψέματα που λέγονται γίνονται αντιληπτά από τους γηραιότερους και δημιουργούν ακόμα πιο έντονη κατάθλιψη και απογοήτευση. Πρόκειται για εκμηδένιση της προσωπικότητάς τους και έλλειψη σεβασμού απέναντι σε εκείνους.
Το ίδιο ισχύει και για τις αποφάσεις, που λαμβάνονται για την υγεία των μεγαλύτερων. Υπάρχει μια τάση τις αποφάσεις να τις παίρνουν τα παιδιά του πάσχοντος, κυρίως σε περιπτώσεις που το άτομο νοσηλεύεται, με το πρόσχημα ότι κάποιος είναι «πολύ μεγάλος, για να ξέρει τι είναι καλύτερο για τον ίδιο». Ως αποτέλεσμα, πολλοί ασθενείς της τρίτης ηλικίας λαμβάνουν αγωγές και δοσολογίες χωρίς να ξέρουν καν περί τίνος πρόκειται.
Και πάλι το άτομο θα πρέπει να ενημερώνεται αναλυτικά και με απλά λόγια για τα φάρμακα που παίρνει, για το πώς επιδρούν στον οργανισμό του και για τις παρενέργειες του καθενός από αυτά. Δεν πρόκειται για μικρά παιδάκια, αλλά για ώριμους ανθρώπους που χρειάζεται να ενημερώνονται και να μην απορρίπτονται από το ίδιο τους το περιβάλλον. Ένας μεγαλύτερος που εκλαμβάνει το αίσθημα ότι τον αποκλείουν από τις επιλογές και τις αποφάσεις είναι πιο πιθανόν να στεναχωρηθεί ή να θυμώσει και να γίνει πιο αρνητικός στην λήψη φαρμακευτικής αγωγής. Ουσιαστικά, πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο όπου οι λάθος χειρισμοί των συγγενών για αποφυγή επεισοδίων δημιουργούν μεγαλύτερα και δυσκολότερα προς επίλυση θέματα.
Αντιθέτως, ένας ηλικιωμένος, που δέχεται πλήρη ενημέρωση για την κατάστασή του και τις επιλογές που έχει όσον αφορά στην αγωγή, θα νιώθει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και θέληση να κάνει το καλύτερο που μπορεί . Μάλιστα, αν, ιδανικότερα, έχει κάποιο λόγο στην επιλογή φαρμάκων που παίρνει και στη ρύθμιση των δοσολογιών, λογικό είναι να είναι και πιο ενεργά εμπλεκόμενος στη διαδικασία, επειδή ο ίδιος θα ενδιαφέρεται για την πορεία της. Φυσικά, θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι εξαιρούνται όλες ο περιπτώσεις άνοιας, νοητικής αναπηρίας η άλλης πάθησης, κατά την οποία το άτομο κρίνεται πνευματικά ανίκανο να πάρει λογικές αποφάσεις.
Ολοκληρώνοντας, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι πως κανείς δε νοείται να αντιμετωπίζεται ως ανήμπορος ή ανίκανος, ειδικά όταν πρόκειται για την προσωπική του ζωή και υγεία. Οι μεγαλύτεροι μας συγγενείς είναι άξιοι του σεβασμού και της εκτίμησής μας και δε θα πρέπει να εκμηδενίζονται ως προσωπικότητες με το πρόσχημα της καλύτερης κρίσης των νεότερων. Η τρίτη ηλικία έχει κάποιες δυσκολίες, αλλά με προσεκτικούς χειρισμούς και με ενσυναίσθηση μπορούμε να διευκολύνουμε πολύ τους γηραιότερους ανθρώπους, ασθενείς και μη, να ζήσουν μια καλύτερη ποιοτικά ζωή.
Όλγα Κιμισκίδου
Ψυχολόγος
e-mail: olga_kimi@hotmail.com