Συνήθως δε δίνουμε πολλή προσοχή στην αίσθηση της αφής, αν και αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό κανάλι για την ανίχνευση των εξωτερικών πληροφοριών από το περιβάλλον μας προς τον εγκέφαλο. Όπως όλες οι αισθήσεις, η αίσθηση της αφής αλλάζει με την ηλικία. Η ταχύτητα μετάδοσης πληροφοριών από το δέρμα στον εγκέφαλο επιβραδύνεται και οι αισθητήρες αφής κάτω από το δέρμα γίνονται ελαφρώς λιγότερο ευαίσθητοι. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αφήνουμε στον εαυτό μας περισσότερο χρόνο, όταν αισθανόμαστε κάτι με την αφή. Πρέπει, επίσης, να χρησιμοποιούμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επιφάνεια του δέρματος (δηλαδή να χρησιμοποιούμε ολόκληρη τη παλάμη του χεριού, ή ακόμα και τα δύο χέρια, όταν ψηλαφούμε κάτι), προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των αισθητήρων στο δέρμα για καλύτερη αίσθηση του αντικειμένου.
Ασκήσεις αφής
Για τη βελτίωση της λειτουργίας των διαφόρων νεύρων που εμπλέκονται στην αίσθηση της αφής δοκιμάστε την παρακάτω άσκηση:
Καθίστε κάπου ήσυχα με έναν σύντροφο. Κλείστε τα μάτια σας και ζητήστε από τον σύντροφό σας να σας δώσει διαφορετικά αντικείμενα, για να τα ψηλαφίσετε. Πάρτε το αντικείμενο στο χέρι σας και προσπαθήστε να μαντέψετε τι είναι. Αν θέλετε να κάνετε αυτή την άσκηση πιο δύσκολη, προσπαθήστε να μαντέψετε το αντικείμενο μόνο αγγίζοντάς το ελαφρά με τα δάχτυλά σας και όχι κρατώντας το στο χέρι σας. Εάν δεν μπορείτε να μαντέψετε ποιο είναι το αντικείμενο, ψηλαφίστε το και με τα δύο χέρια και παρατηρήστε πόσες περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να αισθανθείτε. Αντικείμενα θα μπορούσαν να είναι: στυλό, κέρματα, διαφορετικά κλειδιά, βιβλία, παπούτσια και ούτω καθεξής.
Άλλες αισθήσεις
Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν πολλοί, έχουμε περισσότερες από πέντε αισθήσεις. Εκτός από τις γνωστές όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση και αφή, το σώμα μας είναι εξοπλισμένο και με άλλους τρόπους ανίχνευσης πληροφοριών από το περιβάλλον. Έχουμε αισθητήρες, οι οποίοι αισθάνονται μηνύματα σχετικά με τη θερμοκρασία, τις δονήσεις, τη θέση του κεφαλιού και των άκρων, τη μυϊκή ένταση, τον πόνο και την ισορροπία. Όλες αυτές οι αισθήσεις γίνονται λιγότερο αποτελεσματικές με την ηλικία, αλλά υπάρχουν μερικοί τρόποι, για να βοηθήσουμε σε αυτό.
Για να αναπτύξουμε την αίσθηση της θερμοκρασίας
Η αίσθηση της θερμοκρασίας αλλάζει με την ηλικία. Οι νεότεροι άνθρωποι είναι σε θέση να αισθανθούν τις αλλαγές της θερμοκρασίας με διαφορά ενός βαθμού Κελσίου, δηλαδή να το καταλάβουν, όταν η θερμοκρασία πέσει κατά ένα και μόνο βαθμό. Ενώ, με το πέρασμα του χρόνου, δεν μπορούμε να αισθανθούμε ούτε αλλαγές ακόμη και μέχρι τρεις ή τέσσερις βαθμούς. Αυτός είναι ένας από τους λόγους, για τους οποίους κάποιοι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας παθαίνουν υποθερμία σε πολύ κρύο καιρό. Δεν είναι σε θέση να αισθάνονται την πτώση της θερμοκρασίας και νομίζουν ότι το περιβάλλον τους είναι ακόμα ζεστό.
Μπορεί να είναι χρήσιμο να ελέγχουμε τη θερμοκρασία του περιβάλλοντός μας κάθε τόσο. Προσπαθήστε να μαντέψετε τη θερμοκρασία του σπιτιού σας ή τη θερμοκρασία έξω στον κήπο και στη συνέχεια να δείτε αν είσαστε σωστοί, επιβεβαιώνοντας με ένα θερμόμετρο.
Άσκηση θερμοκρασίας: Κλείστε τα μάτια σας και ζητήστε από τον σύντροφό σας να σας δώσει δύο νομίσματα, ένα κρύο και ένα που έχει προηγουμένως θερμανθεί στο χέρι του. Μόνο με την αίσθηση προσπαθήστε να μαντέψετε ποιο είναι το ζεστό και ποιο το κρύο.
Η αίσθηση της δόνησης
Μια μείωση του αισθήματος της δόνησης μπορεί να μην είναι πολύ σημαντική για κάποιους ανθρώπους. Παρ’όλα αυτά μια καλή αίσθηση της δόνησης μπορεί να είναι χρήσιμη μερικές φορές, όπως, για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της οδήγησης το να αισθανόμαστε ανωμαλίες στο τιμόνι ή μια μείωση στην πίεση του αέρα των ελαστικών. Εξάλλου, όσο περισσότερες πληροφορίες μπορούμε να μαζέψουμε από το περιβάλλον μας, τόσο το καλύτερο για τον εγκέφαλό μας.
Άσκηση: Αγγίξτε ένα πλυντήριο ρούχων, όσο είναι σε λειτουργία, και αισθανθείτε τις δονήσεις με κλειστά τα μάτια. Κάντε το ίδιο με ένα ψυγείο την ώρα που λειτουργεί. Για λίγα δευτερόλεπτα, απλά να νιώθετε και να σκέφτεστε την έννοια της «δόνησης». Αυτή η άσκηση εκπαιδεύει τους αισθητήρες του δέρματος και τα νεύρα που μεταφέρουν τις πληροφορίες στον εγκέφαλο, για να είναι πιο ευαίσθητα στην αφή.
Ασκήσεις θέσης
Άσκηση 1
Καθίστε ή ξαπλώστε κάπου ήσυχα. Χαλαρώστε και κλείστε τα μάτια σας. Περιμένετε για λίγα λεπτά χωρίς να κάνετε την παραμικρή κίνηση. Στη συνέχεια, με τον σύντροφό σας ως παρατηρητή, να μαντέψετε ακριβώς την θέση που ήδη βρίσκονται τα άκρα σας. Για παράδειγμα, σε ποια κατεύθυνση είναι το δεξί σας πόδι, πώς είναι λυγισμένος ο αγκώνας σας, πού είναι στραμμένο το κεφάλι σας κλπ. Αυτή η άσκηση θα βελτιώσει την ευαισθητοποίησή σας σχετικά με τη θέση του σώματος και, παρόλο που μπορεί να μην ακούγεται σπουδαία, μπορεί να παράσχει πολύτιμες ενδείξεις, για να σας βοηθήσει να διατηρήσετε την αίσθηση της ισορροπίας σας.
Άσκηση 2
Εάν έχετε μια περιστρεφόμενη καρέκλα, όπως μια καρέκλα γραφείου, να καθίσετε χωρίς να αγγίξετε οπουδήποτε, με τα μάτια κλειστά. Ζητήστε από τον σύντροφό σας να σας γυρίσει ελαφρά και μετά να μαντέψετε σε ποια κατεύθυνση βρίσκεστε. Αυτή η άσκηση αναπτύσσει την αίσθηση της κατεύθυνσης.
Είναι σημαντικό να γίνονται αυτές και παρόμοιες ασκήσεις, οι οποίες όχι μόνον βοηθούν στην ενδυνάμωση της κάθε αίσθησης, αλλά αυξάνουν και το γενικό αίσθημα αυτοπεποίθησης, κυρίως μετά από κάποια ασθένεια.
Μάριος Κυριαζής
Ειδικός Παθολόγος και Βιογεροντολόγος
Email: drmarios@live.it
Photo: Hand Old Book