Πολλές φορές διαβάζουμε ότι επιστήμονες ανακάλυψαν κάποιο φάρμακο ή θεραπεία για τη γήρανση. Όμως, πρέπει να τονίσουμε ότι οι περισσότερες έρευνες έγιναν σε πειραματόζωα και όχι σε ανθρώπους. Μην ξεγελιέστε, λοιπόν, πιστεύοντας ότι αυτό που επηρεάζει τη γήρανση στα ζώα πρέπει να επηρεάσει απαραίτητα τη γήρανση και στον άνθρωπο. Τώρα, ας διερευνήσουμε μερικές από τις τρέχουσες κύριες ιδέες για τη γήρανση.
Τι είναι η γήρανση;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να απαντήσουμε αυτή την ερώτηση. Όπως πιστεύουν οι στατιστικολόγοι, η γήρανση είναι απλά μια αυξημένη πιθανότητα θανάτου. Οι μαθηματικοί υπολογισμοί δείχνουν ότι μετά την ηλικία των 30, η πιθανότητα θανάτου διπλασιάζεται κάθε επτά χρόνια. Για παράδειγμα, εάν κάποιος έχει 10% πιθανότητα να πεθάνει στην ηλικία των 40, αυτή η πιθανότητα θα γίνει 20% στην ηλικία των 47, 40% στην ηλικία των 54, 80% στην ηλικία των 60, και βεβαιότητα στα 67.
Γι’ αυτό, λοιπόν, το συγκεκριμένο άτομο η ζωή θα ήταν πολύ σύντομη. Αν όμως ξεκινήσουμε με χαμηλότερες πιθανότητες θανάτου σε νεαρή ηλικία, τότε θα είμαστε σε καλύτερη θέση, για να ζήσουμε περισσότερο. Πώς μπορούμε να μειώσουμε τις πιθανότητές μας για πρόωρη γήρανση; Αυτό είναι σχετικά εύκολο και εξαρτάται από τον καθένα. Ακολουθώντας ορισμένες λογικές οδηγίες και αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, ενδεχομένως να μπορέσουμε να αποφύγουμε την πρόωρη γήρανση και τον πρόωρο θάνατο.
Έρευνες για τη φυσιολογία της γήρανσης δείχνουν ότι μετά την ηλικία των 35 ετών τα σημάδια της γήρανσης αρχίζουν να γίνονται πιο έντονα. Αρχίζουμε να χάνουμε μυϊκό ιστό, η ποσότητα λίπους στο σώμα μας αυξάνεται, το δέρμα μας γίνεται λεπτότερο και πιο ξηρό και πολλά άλλα.
Αλλά, γιατί ζούμε όσο ζούμε; Γιατί δεν πεθαίνουμε μόλις κάνουμε παιδιά, αλλά αντίθετα συνεχίζουμε να ζούμε για άλλα 40, 50 ή περισσότερα χρόνια;
Ελεύθερη πτώση
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτό οφείλεται σε μια διαδικασία που ονομάζεται «ελεύθερη πτώση». Η φύση θέλει να κάνει 100% βέβαιο το ότι θα φτάσουμε σε μια ηλικία, για να κάνουμε παιδιά, και το ότι θα ζήσουμε λίγο περισσότερο, για να τα βοηθήσουμε να μεγαλώσουν. Έτσι, η φύση έχει καταβάλει πολλές προσπάθειες, για να προστατέψει τη βιολογία μας, ώστε να φτάσουμε στην ηλικία των 30-35 ετών. Μετά από αυτήν την αρχική ώθηση, συνεχίζουμε μια ζωή ελεύθερης πτώσης για άλλα 40-50 χρόνια, χειροτερεύοντας σταδιακά μέχρι να φτάσουμε στο σημείο της τελικής στάσης, του θανάτου.
Αυτό βγάζει νόημα. Αν θέλετε να χτίσετε ένα σπίτι, για να διαρκέσει πχ 10 χρόνια, προσπαθείτε να το χτίσετε πολύ καλά και να βεβαιωθείτε ότι μπορεί να αντέξει περισσότερο από 10 χρόνια, προκειμένου να είστε ασφαλείς. Όταν σταματήσετε να το επισκευάζετε μετά από 10 χρόνια, το σπίτι δε θα εξαφανιστεί από μόνο του κατά τη διάρκεια της νύχτας, αλλά θα φθαρεί αργά τα επόμενα 10 ή 20 χρόνια. Αυτή η αργή διαδικασία αποσύνθεσης είναι συγκρίσιμη με τη γήρανση. Άρα εδώ βλέπουμε τη σημασία της συνεχούς επιδιόρθωσης του οργανισμού μας (μέσω μιας υγιεινής ζωής), καθώς και τη σημασία αποφυγής του κακού τρόπου ζωής, που επιταχύνει την φθορά.
Η γήρανση ως προϊόν πολιτισμού
Μια άλλη θεωρία βλέπει τη γήρανση ως προϊόν πολιτισμού. Τι σημαίνει αυτό; Πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια, οι πιθανότητες κάποιου να πεθάνει πρόωρα από ατυχήματα ή από ασθένειες ήταν κολοσσιαίες. Οι άνθρωποι που ζούσαν σε μεγάλη ηλικία ήταν μια περίεργη εξαίρεση σε αυτές τις κοινωνίες.
Καθώς ο πολιτισμός προχώρησε, καταφέραμε να αποφύγουμε αρκετούς από αυτούς τους κινδύνους και ως εκ τούτου οι περισσότεροι άνθρωποι ζούσαν αρκετό καιρό, για να βιώσουν τη γήρανση. Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία, η γήρανση δεν είναι αντίθετη με τους φυσικούς νόμους, επειδή η φύση δεν αντιτίθεται στη διαδικασία. Για να το θέσω με άλλο τρόπο, δεν είναι αφύσικο να πεθάνεις αργότερα στη ζωή. Ο πολιτισμός και η τεχνολογία προκάλεσαν την επιμήκυνση της διάρκειας ζωής και αποκάλυψαν τα κρυμμένα φυσικά σημάδια της γήρανσης.
Στον φυσικό κόσμο, πολύ λίγα ζώα ζουν, για να φτάσουν τα γηρατειά. Τα περισσότερα σκοτώνονται από άλλα ζώα και από ατυχήματα ή ασθένειες. Εάν, ωστόσο, πάρουμε ορισμένα από αυτά τα ζώα και τα προστατεύουμε σε τεχνητές συνθήκες, για παράδειγμα σε ζωολογικούς κήπους ή σε σπίτια ως κατοικίδια ζώα, τότε αυτά τα ζώα δε θα πεθάνουν πρόωρα και, με την πάροδο του χρόνου, θα αρχίσουν να δείχνουν σημάδια γήρανσης. Έτσι, η γήρανση στον άνθρωπο είναι ένα δευτερεύον φαινόμενο της τεχνολογίας και του πολιτισμού.
Εκείνο που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι οι προσπάθειές μας για μια υγιεινή ζωή πρέπει να συνεχίζονται κάθε μέρα, ούτως ώστε να καταφέρουμε να φτάσουμε υγιείς μέχρι τα βαθιά γεράματά μας.
Μάριος Κυριαζής
Ειδικός Παθολόγος και Βιογεροντολόγος
Email: drmarios@live.it
Φωτογραφία από Eduin Escobar από το Pixabay