Θέλω εδώ και πολύ καιρό να αναφερθώ σε ένα θέμα ταμπού για την κοινωνία μας, τον έρωτα και το σεξ στην τρίτη ηλικία. Παρακαλώ οι αναγνώστες που νιώθουν ότι θίγονται απολύτως από τον τίτλο και
το ξεκίνημα του άρθρου…να συνεχίσουν την ανάγνωση επειγόντως!
Τα στερεότυπα για το σεξ στην τρίτη ηλικία
Οι εμπειρίες μου ως τώρα με συγγενείς, παιδιά και εγγόνια ανθρώπων τρίτης ηλικίας, αλλά και με επαγγελματίες υγείας αποκαλύπτουν ότι ο έρωτας στην τρίτη ηλικία θεωρείται ένα θέμα που δεν αγγίζουμε, γιατί δημιουργεί αμηχανία και ντροπή. Ακόμη και στον 21 ο αιώνα τείνει να υπάρχει ένας μύθος ότι μετά τα 65 το σεξ και ο έρωτας είναι ένα κομμάτι που αφήνουμε πίσω μας. Μάλιστα, υπάρχει η γενικότερη αντίληψη ότι οι άνθρωποι αυτοί είτε δεν έχουν πια ενδιαφέρον για το σεξ, είτε είναι αόρατοι σεξουαλικά. Και ότι, εάν συνεχίζουν να έχουν σεξουαλικές ορμές, θα έπρεπε να ντρέπονται, γιατί είναι κάτι μη αποδεκτό και κοινωνικά ανάρμοστο.
Η αλήθεια, όμως, βρίσκεται στο αντίθετο άκρο των απαρχαιωμένων αυτών αντιλήψεων και στερεοτύπων. Δεν είναι σίγουρο τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι μετά τα 65 σταματούν να θέλουν ή/και να κάνουν σεξ. Το σεξ και η σεξουαλική υγεία, ακόμη και στις σύγχρονες κοινωνίες, χαρακτηρίζεται συχνά από ένα πέπλο ντροπής και αμηχανίας. Ακόμη και σε νεαρούς ενήλικες ή μεσήλικες αντιμετωπίζεται ως κάτι βρώμικο, ανάρμοστο που γίνεται κρυφά και για το οποίο δε συζητάμε1. Λαμβάνοντας αυτό υπόψη δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε γιατί το έχουμε «απαγορεύσει» στους ανθρώπους τρίτης ηλικίας. Ίσως γιατί τα άτομα αυτά θεωρούνται σεβάσμια
ή/και ευάλωτα2 και στο μυαλό μας δεν ταιριάζει η εικόνα του σεβάσμιου, ενάρετου ή ευάλωτου ηλικιωμένου με το βρώμικο και ανάρμοστο σεξ.
Η αλήθεια όμως είναι ότι είτε μας αρέσει, είτε όχι τα άτομα τρίτης ηλικίας ερωτεύονται, θέλουν και κάνουν σεξ. Και είναι απόλυτα φυσιολογικό, γιατί το σεξ είναι μια από τις ανάγκες του ανθρώπου σε όποια ηλικία κι αν είναι. Μάλιστα, στην τρίτη ηλικία ίσως να είναι ακόμη πιο σημαντικό, καθώς κάνει τα άτομα να αισθάνονται ενεργά, τα κρατά δραστήρια στο σώμα και στο νου και προσφέρει ευεξία, καλή ψυχολογία και αντιμετώπιση της κατάθλιψης και της μοναξιάς. Τα οφέλη αυτά υπάρχουν για όλους! Ακόμη και για τα άτομα με άνοια! Αυτό όμως είναι ένα ακόμη πιο φλέγον θέμα που θα θίξω σε επόμενο άρθρο. Αυτό που αξίζει να κρατήσουμε είναι ότι η ανάγκη για έρωτα και σεξ στην τρίτη ηλικία όχι μόνο υπάρχει, αλλά αποτελεί δικαίωμα για μια υγιή και ποιοτική ζωή.
Γιατί να καταρρίψουμε αυτά τα στερεότυπα;
Γιατί, όμως, είναι σημαντικό να καταρρίψουμε αυτά τα στερεότυπα; Διότι επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή των ατόμων τρίτης ηλικίας. Για παράδειγμα, είναι γεγονός ότι ακόμη και σήμερα τα άτομα αυτά φοβούνται να εκφραστούν και να δηλώσουν ανοιχτά ότι κάνουν σεξ ή ότι ερωτεύτηκαν κάποιον/α. Ακόμη όμως κι αν το δηλώνουν, υπάρχουν αισθήματα ντροπής. Έπειτα, τα στερεότυπα αυτά, όταν υπάρχουν ανάμεσα στους επαγγελματίες υγείας, δυσχεραίνουν την κλινική πράξη. Για παράδειγμα, έρευνες
δείχνουν ότι ελάχιστοι ηλικιωμένοι εξετάζονται για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα3. Αυτό έχει οδηγήσει στο παρελθόν σε λανθασμένη διάγνωση άνοιας σε ασθενείς που είχαν προσβληθεί από τον ιό HIV4. Ακόμη, οι επαγγελματίες υγείας που παραγνωρίζουν ότι οι άνθρωποι 65+ μπορεί να είναι ενεργοί σεξουαλικά, μπορεί, για παράδειγμα, να χορηγούν φάρμακα που έχουν ως παρενέργεια τη στυτική δυσλειτουργία. Αυτό ενδεχομένως να έχει ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση των δύο συντρόφων και την κακή ποιότητα σεξουαλικής ζωής ή το να μη λαμβάνει ο ασθενής σωστά τη φαρμακευτική του αγωγή, για να αποφύγει τη στυτική δυσλειτουργία με αρνητικές συνέπειες για την υγεία του.
Εν κατακλείδι, για πολλούς λόγους ψυχολογικούς, ιατρικούς, κοινωνικούς και άλλους θα πρέπει να σταματήσει το σεξ στην τρίτη ηλικία να αποτελεί θέμα ταμπού, ώστε ο κάθε άνθρωπος να έχει την ελευθερία να εκφραστεί και να ζήσει όπως του αρέσει. Αλλά και να νιώθει άνετα να συζητά για τη σεξουαλικότητά του με τους επαγγελματίες υγείας σε κάθε ηλικία.
Αξίζει να δείτε τα τρία ακόλουθα video (στην αγγλική γλώσσα):
- Πρεσβύτεροι πολίτες μοιράζονται τα μυστικά τους για το σεξ
- Η Joan Price μιλά για τους μύθους που υπάρχουν γύρω από το σεξ στην Τρίτη ηλικία
- Η Δρ. Ruth Westheimer ετών 92 μοιράζεται τις καλύτερες συμβουλές για το σεξ
1 Π.χ., Piha, S., Hurmerinta, L., Sandberg, B., & Järvinen, E. (2018). From filthy to healthy and beyond: finding the boundaries of taboo destruction in sex toy buying. Journal of Marketing Management, 34(13-14), 1078-1104.
2Wardani, F. L. R., & Uyun, Z. (2017). “Ngajeni Wong Liyo”; Menghormati Orang yang Lebih Tua pada Remaja Etnis Jawa. Indigenous: Jurnal Ilmiah Psikologi, 2(2).
3Lindau, S. T., Schumm, L. P., Laumann, E. O., Levinson, W., O’Muircheartaigh, C. A., & Waite, L. J. (2007). A study of sexuality and health among older adults in the United States. New England Journal of
Medicine, 357(8), 762-774.
4Kernutt, G. J., Price, A. J., Judd, F. K., & Burrows, G. D. (1993). Human immunodeficiency virus infection, dementia and the older patient. Australian and New Zealand journal of psychiatry, 27(1), 9-19.
Γνωστική Νευροψυχολόγος M.Sc.
e-mail: sotiria@materia.com.cy
Photo it’s all about love by Candida.Performa is licensed under CC.BY 2.0