Όλα για την Τρίτη Ηλικία
info@gernaoallios.gr

«Ο φίλος μου έχει άνοια»: Η φιλία μετά τη διάγνωση της άνοιας

Με τον όρο «άνοια» αναφερόμαστε σε ένα σύνολο συμπτωμάτων (κι όχι σε ένα μεμονωμένο σύνδρομο) προερχόμενο από διάφορες αιτίες. Κοινό τους χαρακτηριστικό έχουν την προσβολή των περιοχών του εγκεφάλου που σχετίζονται με τις γνωστικές λειτουργίες, όπως για παράδειγμα τη μνήμη, τον λόγο, την αντίληψη και την κρίση. Η άνοια ακολουθεί μια σειρά σταδίων, στην πορεία των οποίων το άτομο αντιμετωπίζει αυξανόμενες δυσκολίες σε πολλές διαστάσεις της καθημερινότητάς του και μείωση των ικανοτήτων του. Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι, ειδικά σε μια κοινωνία που δυσκολεύεται να δεχτεί το διαφορετικό, ο ανοϊκός ασθενής κυρίως στα πρώτα στάδια της νόσου νιώθει ντροπή, απώλεια αξιοπρέπειας, ανημποριά και, φυσικά, φόβο. Αν και δεν είναι μια κατάσταση που μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε ή έστω να φανταστούμε όλοι, μπορούμε να καταλάβουμε πλήρως αυτές τις ανησυχίες και την ανάγκη για ασφάλεια, στήριξη και εμπιστοσύνη. Ανάγκες που μπορούν να καλυφθούν μέσα από τις σχέσεις, μέσα από τη φιλία.

Η άνοια ενδέχεται να αλλάξει σταδιακά τον φίλο μας, τον τρόπο που μιλάει, τον τρόπο που φέρεται. Ίσως Ο φίλος μας να βγάλει και κάποιον άλλον εαυτό. Αυτή η κατάσταση, ομολογουμένως άβολη και δύσκολη, συχνά προκαλεί τη δική μας απομάκρυνση. Ωστόσο, είναι στο χέρι μας το κατά πόσο θα αφήσουμε την ασθένεια να επιβληθεί, να καθορίσει ή να τερματίσει τη φιλία μας.

Όταν μάθετε για τη διάγνωση του φίλου σας

Μην απομακρυνθείτε. Το σοκ κι ο φόβος είναι συναισθήματα δικαιολογημένα και αποδεκτά. Ωστόσο, όπως και στις περισσότερες απρόβλεπτες και δύσκολες περιστάσεις της ζωής, είναι ωφέλιμο να παίρνουμε μια ανάσα και να συντονιζόμαστε στο παρόν, στο τώρα.
Να μην καταστροφολογούμε εκ των προτέρων για το τι μπορεί να συμβεί αργότερα. Τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει ακόμη τόσο, ο φίλος μας είναι ακόμη εδώ κι ο δικός του φόβος ότι θα απορριφθεί είναι πολύ μεγαλύτερος από τον δικό μας.

Ενημερωθείτε. Ο καλύτερος τρόπος να διώξουμε το σκοτάδι για κάτι που έρχεται είναι να μάθουμε λίγα περισσότερα γι’ αυτό. Ενημερωθείτε από έγκυρες πηγές (επιστημονικά άρθρα, επαγγελματίες υγείας, κέντρα ημέρας) για τη νόσο, την πορεία της και τις μεταβολές της.

Ελάτε σε επαφή με την οικογένεια του ασθενή. Η συνεργασία κι η αλληλοϋποστήριξη μπορεί να είναι σωτήριες τόσο για την οικογένεια που χρειάζεται ψυχικά διαλείμματα, όσο και για εσάς που θα έχετε την ευκαιρία να μάθετε περισσότερα για τη συμπεριφορά, τις αλλαγές και τις ανάγκες του φίλου σας. Η άνοια δεν παρουσιάζεται πανομοιότυπα σε όλους τους ασθενείς.

Αποδεχθείτε τη νέα πραγματικότητα. Είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπίσετε την πραγματικότητα κατάματα και να μην πιστεύετε ότι πρόκειται για αναστρέψιμη συνθήκη. Μέχρι στιγμής πρόκειται για μια κατάσταση, που ενδεχομένως να σταθεροποιείται για κάποιο διάστημα, αλλά είναι μη αναστρέψιμη. Με το να εθελοτυφλείτε, χάνετε στιγμές με τον άνθρωπό σας και χρόνο από τη σχέση σας. Ακόμη και από την καινούρια σχέση σας μαζί του.

Πώς θα περνάτε, πια, χρόνο με τον ανοϊκό φίλο σας;

Να είστε ο εαυτό σας. Μην καταπιέζεστε να κάνετε πράγματα που δεν θέλετε. Σημασία έχει να περνάτε ποιοτικό χρόνο μαζί και αυτός ο χρόνος είναι απόρροια της ειλικρινούς παρέας.

Διαλέξτε δραστηριότητες που βασίζονται στα κοινά σας ενδιαφέροντα. Δεδομένων πάντα των εκάστοτε συνθηκών, συνεχίστε να κάνετε μαζί πράγματα που κάνατε πάντα, ακόμη κι αν θα πρέπει να τα παραλλάξετε λίγο. Για παράδειγμα, αν συνηθίζατε να πηγαίνετε σινεμά, αλλά πλέον αυτό είναι δύσκολο, ενδεχομένως να μπορείτε να οργανώνετε «μέρες ταινίας»
στο σπίτι. Σημαντική λεπτομέρεια: να δίνετε επιλογές στο άτομο!

Μην παρεξηγείστε με το παραμικρό. Προσπαθήστε να μην τα παίρνετε όλα πολύ προσωπικά. Στις δύσκολες στιγμές θυμηθείτε ότι είναι η ασθένεια που ελέγχει κάποια πράγματα κι όχι ο άνθρωπος πίσω από αυτήν.

Επικοινωνήστε απλά και θετικά. Προσπαθήστε ο τρόπος επικοινωνίας σας να είναι άμεσος, ήρεμος και απλός. Ήρεμος, ώστε να μην προκαλεί άγχος, εκνευρισμό ή σύγχυση. Απλός, ώστε να μην εμπλέκονται πολλά νοήματα που απαιτούν περαιτέρω επεξεργασία. Το «απλός», ωστόσο, δεν σημαίνει υποτιμητικός. Η επικοινωνία πρέπει να είναι ισότιμη, καθώς
απέναντί σας έχετε έναν ενήλικα που αξίζει σεβασμό. Σε αυτό το πλαίσιο αποφύγετε να «τσεκάρετε» τη μνήμη του ή να υποτιμάτε τις δεξιότητές του.

Δώστε σημασία. Η επικοινωνία δε σταματάει ποτέ και γίνεται με πολλούς τρόπους. Δώστε σημασία στα σημάδια που σας δίνει ο φίλος σας, προκειμένου να καταλάβετε τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Μην κατακλύζεστε αποκλειστικά από το δικό σας «σχέδιο δράσης».

Καθώς περνάει ο καιρός και εξελίσσεται η ασθένεια

Τακτικότητα και συνέπεια. Η δημιουργία ρουτίνας είναι καθοριστική στη ζωή αυτών των ανθρώπων καθώς συμβάλλει και στο αίσθημα ασφάλειας.

Ιεροτελεστία επίσκεψης. Σε κάθε επίσκεψη ή τηλεφώνημα να είστε ευδιάθετοι, χαμογελαστοί και να λέτε πάντα ποιος/ποια είστε.

Μη βιάζεστε. Να έχετε στο νου σας ότι ο φίλος σας χρειάζεται περισσότερο χρόνο στο να επεξεργαστεί και να καταλάβει αυτά που του λέτε. Διατηρώντας πάντα ισότιμη επικοινωνία, φροντίστε στο να απλοποιείται αρκετά τα νοήματα και να μη δίνετε πολλές (και περιττές) πληροφορίες μαζεμένες.

Επικεντρωθείτε στο παρόν. Προκειμένου να διαχειριστείτε μια δύσκολη συμπεριφορά ή συνθήκη, τραβήξτε την προσοχή του φίλου σας στο παρόν: στον ουρανό, σε μια μυρωδιά, στα ωραία ρούχα που φοράει.

Αγγίξτε. Ακόμα κι αν η λεκτική επικοινωνία φθίνει, η επαφή θα μεταδίδει πάντα στοργή και αγάπη.

Αν και η άνοια μπορεί να στερήσει πολλά από τον ασθενή και τον περίγυρό του, δεν μπορεί να εξαφανίσει τα συναισθήματα και αυτήν καθεαυτήν τη σχέση τους. Ειδικά όταν οι ίδιοι οι άνθρωποι θέλουν να διατηρήσουν την παρουσία τους στη ζωή του ανοϊκού φίλου τους.

Βάσω Αργυροπούλου

Ψυχολόγος με MSc στη Γεροντοψυχολογία

Υποψήφια διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο της Salamanca, Ισπανία

Email: vassoarg@windowslive.com

Φροντίζειν

Φωτογραφία από Steve Buissinne από το Pixabay

Λίγα λόγια για μας

«Γερνάω αλλιώς» δε σημαίνει δε γερνάω.
Σημαίνει γερνάω με επίγνωση και αξιοπρέπεια.
Σημαίνει ότι την πείρα και τη σοφία της ζωής δεν τις εγκλωβίζω σε αναμνήσεις, αλλά τις μετουσιώνω σε δράση, στωικότητα, όνειρα, υπομονή, δημιουργία.

Διαβάστε περισσότερα