Τόσο η αυτογνωσία όσο και η αυτοεκτίμηση, η ύπαρξη της οποίας προϋποθέτει την ανάπτυξη αυτογνωσίας, είναι δύο δυναμικές έννοιες που επηρεάζουν τον τρόπο που πορευόμαστε και προσαρμοζόμαστε στη ζωή. Είναι ιδιαίτερα κρίσιμες όσο μεγαλώνουμε, καθώς οι εμπειρίες του παρελθόντος είναι αυτές που μας βοηθάνε να εξελιχθούμε.
Τι είναι η αυτογνωσία;
Η αυτογνωσία αναφέρεται στην εσωτερική συγκρότηση του εαυτού που είναι απαραίτητη για την ψυχική μας υγεία. Είναι το γνώθι σαυτόν σε επίπεδο σκέψης, συναισθήματος και συμπεριφοράς. Είναι μια συνεχής δουλειά με τον εαυτό μας που απαιτεί προσπάθεια και δέσμευση. Στόχος είναι να ανακαλύψουμε ποιοι είμαστε στο εδώ και τώρα. Αυτός που είμαι σήμερα, δεν είναι απαραίτητα αυτός που ήμουνα πριν κάποια χρόνια. Πολλές φορές ξεγελιόμαστε μπερδεύοντας το «ποιος είμαι πραγματικά» με το «ποιος θα ήθελα να είμαι» και αυτό μπορεί να προσθέσει μεγάλο βάρος στους ώμους μας. Φυσικά, αναπόσπαστο μέρος αυτής της αναζήτησης είναι οι σχέσεις μας με τους άλλους, γιατί και οι αλληλεπιδράσεις μας διαμορφώνουν το ποιοι είμαστε. Ωστόσο, δεν πρέπει οι σχέσεις μας να είναι αυτές που καθορίζουν το ποιοι είμαστε δημιουργώντας μια περίεργη εξάρτηση από τους άλλους. Το να αποδεχθώ ποιος είμαι, σημαίνει ότι επιτρέπω στον εαυτό μου να αισθάνεται, να σκέφτεται και να ζει όπως θέλει. Τον αφήνω να είναι διαφορετικός από τους άλλους. Η απόκτηση αυτογνωσίας συχνά γίνεται δυσκολότερη με το πέρας της ηλικίας, είτε επειδή η ρουτίνα τείνει να μας απορροφά, είτε επειδή υπάρχει υπερβολικός συμβιβασμός με τα «πρέπει» του σύγχρονου τρόπου ζωής, λόγω στερεοτύπων και λόγω του σταδιακού ξεθωριάσματος του αυθορμητισμού της νεότητας.
Τι είναι η αυτοεκτίμηση;
Η αυτοεκτίμηση είναι η γνώση και η εμπιστοσύνη στις ικανότητές μου. Έχει να κάνει με το αίσθημα αξίας και επίτευξης. Είναι ένας πολύ σημαντικός ψυχολογικός παράγοντας που σχετίζεται με την υγεία, επηρεάζει τις σχέσεις
μας, την εργασία μας, την ευελιξία που δείχνουμε στα απρόοπτα της ζωής και τη δυνατότητα προσαρμογής. Σύμφωνα με τον Maslow αποτελεί μια βασική ανθρώπινη ανάγκη, χωρίς την ικανοποίηση της οποίας το άτομο δεν είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί πλήρως – ή έστω όσο καλύτερα μπορεί- το δυναμικό του. Προφανώς δεν γίνεται να υπάρξει αυτοεκτίμηση, αν δεν υπάρξει πρώτα αυτογνωσία. Η αυτοεκτίμηση διαφοροποιείται από την αυτοπεποίθηση στο ότι η τελευταία δεν έχει να κάνει με το ποιες είναι οι δυνατότητες μου, αλλά με το πώς τις αξιοποιώ.
Ξεκινώντας μια προσωπική αναζήτηση:
Τι θα απαντούσατε στην ερώτηση: Ποιος είσαι; Τι θέλεις από τη ζωή σου σ’ αυτήν την φάση;
Δεν είναι εύκολα ερωτήματα και συνήθως οι άνθρωποι σταματάνε να αναρωτιούνται, όταν έχουν «τακτοποιήσει» τη ζωή τους και έχουν μπει σε έναν ρυθμό. Πάρτε όμως λίγο χρόνο και σκεφτείτε:
- Τι αδυναμίες και τι δυνατότητες έχω στο παρόν;
- Τι μπορούσα να κάνω στο παρελθόν που δεν μπορώ τώρα; Τι νέες δυνατότητες έχω αποκτήσει; Μια από τις σημαντικότερες προσφορές της μεγαλύτερης ηλικίας είναι η απόκτηση εμπειρογνωμοσύνης.
- Ποιες είναι οι αξίες μου πλέον;
- Τι αναζητώ στις σχέσεις μου;
- Ποιες καταστάσεις είναι υπό τον έλεγχό μου και ποιες ξεφεύγουν από εμένα;
Παλέψτε κατά των στερεοτύπων.
Ασκηθείτε, γιατί έτσι θα αυξήσετε την ανεξαρτησία σας.
Ενταχθείτε σε μια ομάδα.
Δομείστε ρεαλιστικές προσδοκίες. Αυτό είναι εφικτό, μόνο άμα γνωρίζετε ποιες είναι οι αδυναμίες και ποιες οι δυνατότητές σας.
Ψυχολόγος με MSc στη Γεροντοψυχολογία
Υποψήφια διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο της Salamanca, Ισπανία
Email: vassoarg@windowslive.com
Photo by Anthony Metcalfe on Unsplash