Η νευροβική είναι ένας όρος που περιλαμβάνει τις λέξεις «αεροβική» και «νεύρο». Στην ουσία, αποτελεί μία μέθοδο γυμναστικής του εγκεφάλου μέσω της διαφορετικής εκτέλεσης απλών καθημερινών δραστηριοτήτων και πρωτο-προτάθηκε περίπου 20 χρόνια πριν από το νευροβιολόγο Lawrence C. Katz.
Τι λέει η Θεωρία;
Κατά τη διάρκεια της ζωής μας μαθαίνουμε να επιτελούμε πολλές διαφορετικές καθημερινές δραστηριότητες όπως το να βουρτσίζουμε τα δόντια μας, να οδηγούμε, να πλένουμε τα πιάτα, να διαβάζουμε και άλλα. Αυτές οι δεξιότητες είναι δύσκολες στην αρχή, ως ότου να τις μάθουμε. Θυμηθείτε, για παράδειγμα, πόσο δύσκολο είναι για ένα μικρό παιδί να μάθει να δένει τα κορδόνια του. Όμως, όταν κατακτήσουμε αυτή τη μάθηση, τότε γίνεται αυτοματοποιημένη δεξιότητα. Για παράδειγμα, πολύ συχνά, μπορώ να κάνω κάτι άλλο ενώ οδηγώ, ενώ βουρτσίζω τα δόντια μου και ενώ περπατώ. Αυτό συμβαίνει διότι ο εγκέφαλος δε χρειάζεται πια να καταβάλλει συνειδητή προσπάθεια, για να εκτελέσει αυτές τις δραστηριότητες. Τις έχει εκτελέσει τόσες πολλές φορές, που πια τις κάνει αυτόματα.
Αν το καλοσκεφτούμε, αυτό ισχύει για πάρα πολλές δραστηριότητες τις καθημερινής μας ρουτίνας, από το να πάμε στη δουλειά μας ως το να χτενιστούμε κάθε πρωί και, σύμφωνα με τη θεωρία, αυτή η ρουτίνα είναι εχθρός του εγκεφάλου, καθώς τον κρατά αδρανή.
Τι ασκήσεις προτείνει η θεωρία της Νευροβικής;
Ενάντια στη ρουτίνα, η θεωρία της νευροβικής λέει ότι αν κάνουμε κάποιες από τις καθημερινές και μαθημένες δραστηριότητες λίγο διαφορετικά, τότε αναγκάζουμε τον εγκέφαλο να κουραστεί και να λειτουργήσει, για να κάνει κάτι που δε συνηθίζει να κάνει. Έτσι, σπάμε τον κύκλο της αυτοματοποίησης και κατ’ επέκταση, την αδράνεια του εγκεφάλου.
Ασκήσεις νευροβικής:
Πώς όμως μπορώ να «σπάσω» την αυτοματοποίηση; Παρακάτω μπορείτε να δείτε μερικά απλά
παραδείγματα εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων, μέσω των οποίων μπορούμε να
διεγείρουμε την εγκεφαλική λειτουργία.
Μπορώ να προκαλέσω τον εγκέφαλό μου, αν:
- βουρτσίσω τα δόντια μου με διαφορετικό χέρι από ό, τι συνηθίζω.
- διαβάσω μία σελίδα από βιβλίο/εφημερίδα/περιοδικό κρατώντας την ανάποδα.
- διαβάζω φωναχτά ένα βιβλίο μόνος/η μου ή σε έναν φίλο μου.
- ακούσω ένα βιβλίο, ενώ συνηθίζω να το διαβάζω (και αντίστροφα).
- ρίξω το γάλα/χυμό στο ποτήρι μου κρατώντας το μπουκάλι με διαφορετικό χέρι από ό, τι συνηθίζω.
- πλύνω τα πιάτα κρατώντας το σφουγγάρι με διαφορετικό χέρι από ό, τι συνηθίζω.
- απλώσω βούτυρο/άλειμμα στο ψωμί με διαφορετικό χέρι από ό, τι συνηθίζω.
- μάθω να χρησιμοποιώ ξυλάκια/chop sticks και τρώω το φαγητό μου με αυτά.
- γευματίσω σε διαφορετικό μέρος από ότι συνηθίζω. Για παράδειγμα, εάν τρώω στην τραπεζαρία, μπορώ να δοκιμάσω να πάρω το γεύμα μου στο μπαλκόνι, στον κήπο ή να κάνω πικνίκ.
- αλλάξω θέση στα έπιπλα. Δοκιμάστε να αλλάξετε θέση στην αγαπημένη σας πολυθρόνα. Έτσι βοηθάτε τον εγκέφαλό σας να δει τα πράγματα από μια νέα οπτική εντός σπιτιού.
- αγοράσω νέα προϊόντα από την υπεραγορά. Πράγματα που μου φαίνονται ενδιαφέροντα, αλλά δεν έχω αγοράσει ποτέ.
- δοκιμάσω ένα καινούριο φαγητό ή μια νέα κουζίνα από μια άλλη χώρα του κόσμου.
- πάω στη δουλειά μου ή για ψώνια ακολουθώντας διαφορετική διαδρομή από αυτή που συνηθίζω.
- προσπαθήσω να ακούσω και να απομονώσω όλους τους διαφορετικούς ήχους μέσα στο σπίτι, σε ένα τραγούδι ή όταν βρίσκομαι σε μία εκδρομή. Για παράδειγμα, εντός σπιτιού μπορεί να ακούω τον ήχο του ψυγείου που δουλεύει, τον ήχο της τηλεόρασης, το κελάηδισμα των πουλιών. Σε ένα τραγούδι προσπαθώ να απομονώσω ένα όργανο μόνο και να ακούσω τη μελωδία του καθ’ όλη τη διάρκεια του τραγουδιού.
- προσπαθήσω να βρω κάτι που ψάχνω με κλειστά μάτια, όπως για παράδειγμα, τα κλειδιά στην τσάντα μου, για να ανοίξω την πόρτα του σπιτιού μου.
- προσπαθήσω να φάω με τα μάτια κλειστά (συνίσταται μόνο αν δε χρησιμοποιείτε αιχμηρά αντικείμενα, όπως πχ. για ένα τοστ)
- αλλάξω θέση στις μικρές οικιακές συσκευές (όπως, το βραστήρα ή την τοστιέρα). Θα δείτε ότι ο εγκέφαλος από συνήθεια θα μας οδηγήσει στην παλιά τους θέση.
- ψωνίσω σε διαφορετικό μέρος από ό, τι συνηθίζω. Για παράδειγμα, εάν ψωνίζω συνήθως σε μία κοντινή υπεραγορά, θα αναγκάσω τον εγκέφαλο να σκεφτεί διαφορετικά, αν πάω εναλλακτικά σε μία υπαίθρια αγορά ή ένα διαφορετικό κατάστημα.
Πολλά από αυτά τα παραδείγματα μπορεί να σας φαίνονται αστεία ή ανούσια. Μπορείτε να πειραματιστείτε με όσα είναι πιο κοντά στις δικές σας συνήθειες και δυνάμεις ή ακόμη και με άλλα. Το βασικό είναι να θυμόμαστε ότι κάνοντας έστω ένα πράγμα την ημέρα διαφορετικά, αναγκάζουμε τον εγκέφαλό μας να αναλάβει δράση. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, ειδικά σε άτομα τρίτης ηλικίας, που δύσκολα βγαίνουν από τη ρουτίνα τους.
Συχνά παρατηρούμε ότι τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας συγχίζονται όταν διαταράσσεται η ρουτίνα τους, καθώς μέσα σε αυτήν νιώθουν ηρεμία και ασφάλεια. Από την άλλη, υπάρχουν γύρω μας παραδείγματα ατόμων τρίτης ηλικίας που είναι τόσο γνωστικά και σωματικά υγιή και ενεργά, που μας εκπλήσσουν. Παρατηρήστε ότι αυτά τα ενεργά άτομα συνεχώς αλλάζουν τη ρουτίνα τους. Μπορεί να ταξιδεύουν, να δοκιμάζουν διαφορετικές κουζίνες, να πηγαίνουν στο θέατρο, κτλ. Πολύ πιθανόν, με αυτό τον τρόπο να διατηρούν το μυαλό τους σε εγρήγορση.
Αξίζει λοιπόν να προσπαθήσετε οι ίδιοι να σπάσετε λίγο τη ρουτίνα σας. Όσο και όπως μπορείτε. Σε αυτό μπορούν να βοηθήσουν και οι συγγενείς ατόμων τρίτης ηλικίας. Έτσι, την επόμενη φορά που θα πιείτε καφέ με τη γιαγιά σας, μην πιείτε ελληνικό. Κεράστε την ένα cappuccino mocha!
Katz, L. C., and M. Rubin. (1998). Keep your brain alive: 83 neurobic exercises to help prevent
memory loss and increase mental fitness. Workman Publishing Company: New York.
Γνωστική Νευροψυχολόγος M.Sc.
e-mail: sotiria@materia.com.cy
Photo by Possessed Photography on Unsplash